Sprawy karne – przykłady przestępstw

Wśród osób niezajmujących się na co dzień prawem, sprawy karne zazwyczaj budzą najwięcej emocji. Sprawy karne często związane są z ludzkim cierpieniem, ofiarami przestępstw zazwyczaj są konkretni ludzie, których ból wzbudza empatię i współczucie u innych osób. Dlatego też, to sprawy karne najczęściej znajdują się na pierwszych stronach gazet i cieszą się zainteresowaniem opinii publicznej. W poniższym artykule wyjaśnimy, co to jest sprawa karna; jaki zakres spraw objęty jest przepisami Kodeksu karnego i jak przebiega samo postępowanie.

Sprawa karna: co to jest?

Sprawa karna, czyli postępowanie prowadzone przez organy ścigania oraz sądy w celu zbadania, czy doszło do popełnienia przestępstwa, ustalenia sprawcy, a także wymierzenia odpowiedniej kary. Sprawy karne dotyczą naruszeń przepisów prawa karnego, które przewiduje kary za czyny zabronione, takie jak: pozbawienie wolności, ograniczenie wolności czy grzywnę.

Celem sprawy karnej jest m.in.:

• wykrycie prawdziwego sprawcy przestępstwa i pociągnięcie go do odpowiedzialności;
• zabezpieczenie interesów i godności osób poszkodowanych;
• zapobieganie kolejnym czynom zabronionym i umacnianie zasad prawa.

Odpowiedzialność w sprawach karnych może przybrać kilka form, o których stanowi katalog kar ujęty w art. 32 Kodeksu karnego; zalicza się do nich grzywnę (karę pieniężną), ograniczenie wolności (np. kontrolowaną pracę na rzecz celów społecznie użytecznych), pozbawienie wolności (od jednego miesiąca do 30 lat) oraz, w najcięższych sprawach, dożywotnie pozbawienie wolności.

Sprawy karne: przykłady przestępstw

Przestępstwa można podzielić na różne kategorie w zależności od rodzaju naruszenia prawa np.:

Przeciwko życiu i zdrowiu

Do tej grupy zalicza się m.in.:

• usiłowanie zabójstwa;
• spowodowanie ciężkiego lub lekkiego uszczerbku na zdrowiu;
• pobicie;
• zabójstwo.

Przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji

Grupa przestępstw, wśród których zdecydowaną większość stanowią zagrażające życiu lub zdrowiu zdarzenia w ruchu drogowym. Kodeks karny uwzględnia między innymi:

• spowodowanie katastrofy komunikacyjnej (lub sprowadzenie jej niebezpieczeństwa, na przykład przez niezgodną z zasadami ruchu jazdę);
• spowodowanie wypadku komunikacyjnego;
• prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego;
• prowadzenie pojazdu po cofnięciu stosownych uprawnień.

Przeciwko wolności

Grupa obejmująca przestępstwa związane z ograniczeniem wolności i swobody funkcjonowania drugiej osoby; wyróżnia się w niej na przykład:

• handel ludźmi;
• grożenie popełnieniem przestępstwa na szkodę drugiej osoby (tzw. groźby karalne);
• uporczywe nękanie (stalking).
• zmuszanie przemocą (lub jej groźbą) drugiej osoby do określonego zachowania.

Przeciwko wolności seksualnej i obyczajności

Grupa obejmująca wszystkie przestępstwa na tle seksualnym:

• gwałt lub wymuszenie czynności seksualnej;
• seksualne wykorzystanie małoletniego;
• wykorzystanie osoby bezradnej (np. niepełnosprawnej) lub niepoczytalnej;
• kazirodztwo;
• zmuszanie do prostytucji oraz czerpanie korzyści z cudzego nierządu.

Przeciwko rodzinie i opiece

Do tej grupy Kodeks karny zalicza przestępstwa wobec osób najbliższych - ale także zależnych, na przykład ze względu na stan psychiczny lub fizyczny; obejmuje między innymi:

• znęcanie się;
• uchylanie się od alimentów;
• porzucenie małoletniego lub osoby nieporadnej;
• uprowadzenie małoletniego bądź osoby nieporadnej.

Przeciwko czci i nietykalności cielesnej

Grupa, do której zalicza się przestępstwa przeciwko godności drugiej osoby; Kodeks karny wyróżnia w niej:

• zniesławienie (poniżenie osoby w świadomości opinii publicznej);
• znieważanie osoby (naruszenie jej godności, czynem lub słownie);
• naruszenie nietykalności cielesnej.

Przeciwko wiarygodności dokumentów

Grupa, która obejmuje wszystkie przypadki zaświadczenia nieprawdy w oficjalnych dokumentach. Zalicza się do niej:

• fałszowanie dokumentów;
• poświadczanie nieprawdy w dokumencie wystawianym przez funkcjonariusza publicznego lub inną osobę upoważnioną (np. lekarza);
• używanie dokumentu poświadczającego nieprawdę;
• posługiwanie się cudzym dokumentem.

Przeciwko mieniu

Do tej grupy zaliczamy czyny zabronione przeciwko cudzej własności majątkowej; przede wszystkim:

• kradzież (jak również kradzież z włamaniem);
• rozbój;
• oszustwo (także komputerowe);
• przywłaszczenie cudzego mienia;
• zniszczenie cudzej własności.

Jak wygląda postępowanie w sprawach karnych?

Schemat postępowania karnego jest podobny dla każdej ze spraw karnych. Składa się z zazwyczaj z trzech etapów: przygotowawczego, sądowego i wykonawczego. Oczywiście - to, czy dwa ostatnie etapy sprawy zostaną przeprowadzone, zależy od tego, czy organom ścigania uda się wskazać podejrzanego, zaś prokuratorowi - wykazać jego winę.

Postępowanie przygotowawcze prowadzone jest zazwyczaj przez policję, przy współpracy z prokuraturą. Polega przede wszystkim na zbieraniu dowodów - rzeczowych, z przesłuchań świadków i podejrzanych oraz z opinii biegłych. Dopóki organy nie ustalą faktu popełnienia przestępstwa - mówi się o postępowaniu „w sprawie”. W momencie, gdy uda się wskazać podejrzanego i przedstawić mu zarzuty - postępowanie zaczyna być prowadzone „przeciw osobie”.

Etap ten kończy się skierowaniem aktu oskarżenia do sądu bądź umorzeniem sprawy.

Postępowanie sądowe to z kolei proces przeprowadzenia wszystkich zebranych w sprawie (i przeciw oskarżonemu) dowodów przez sąd - zazwyczaj włącznie z ponownym przesłuchaniem świadków. Na tym etapie stronami sprawy staje się oskarżyciel (w przypadku spraw ściganych z urzędu - prokurator) oraz oskarżony (którego może wspierać wybrany lub wyznaczony przez sąd obrońca). W oparciu o zebrane i przeprowadzone dowody sąd podejmuje decyzję o skazaniu, umorzeniu postępowania, warunkowym umorzeniu postępowania lub uniewinnieniu oskarżonego. Co do zasady każdej ze stron przysługuje możliwość apelacji (odwołania się od wyroku) do sądu wyższej instancji, który może zmienić wyrok, przekazać sprawę ponownie do sądu pierwszej instancji lub utrzymać w mocy.

Jeżeli wyrok skazujący się uprawomocni - wszczyna się postępowanie wykonawcze, mające na celu wykonanie kary przez skazanego. Na tym etapie skazany, wraz z obrońcą, mogą wnioskować o zmianę charakteru kary - na przykład o odroczenie, przerwę w jej wykonywaniu lub później zwolnienie z pozostałej części kary pozbawienia wolności.

Niezależnie, na którym etapie znajduje się dotycząca Państwa sprawa karna - prawnik Toruń może Państwu towarzyszyć: dbając o kwestie formalne, reprezentując Państwa interesy i rozwiewając wszelkie wątpliwości.

Źródła: arslege.pl, statystyka.policja.pl