Jakimi sprawami zajmuje się tzw. „sąd cywilny”?

Jako podstawę prawa prywatnego, znajdującą niezwykle szerokie zastosowanie w życiu codziennym, prawo cywilne bez wątpienia należy uznać za jedną z najważniejszych gałęzi systemu prawnego. Gałąź ta jednak dzieli się na liczne działy kodeksowe i pozakodeksowe. To sprawia, że osobie, która nie obcuje z prawem na co dzień, trudno jest rozpoznać, czy dana sprawa będzie rozpatrywana przez wydział cywilny we właściwym sądzie. Czym się zajmuje prawo cywilne? Jakie są rodzaje postępowania cywilnego? Spróbujmy odpowiedzieć na te pytania.

Prawo cywilne jest niezwykle szerokim obszarem, na który składa się m.in. prawo rzeczowe, prawo spadkowe czy prawo zobowiązań. Podstawowym źródłem dla tej gałęzi jest ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku - Kodeks cywilny. Należy jednak podkreślić, że kwestie związane z prawem cywilnym reguluje także cały szereg ustaw odrębnych. To wszystko przekłada się na niezwykle szeroki zakres, jaki swoim działaniem obejmuje wydział cywilny. Czym się zajmuje dokładnie? 

Tak zwany „Sąd cywilny”: czym się zajmuje?

Zanim znajdziemy odpowiedź na podstawowe pytanie, które może paść, gdy tematem rozmowy jest sąd cywilny - czym się zajmuje - w pierwszej kolejności wypada wyjaśnić, o jakiej jednostce mowa. Wbrew temu, co można czasami usłyszeć, w polskim systemie prawnym nie istnieją sądy szczególne powołane celem rozpatrywania spraw cywilnych. To zadanie dla sądów powszechnych: rejonowych, okręgowych i apelacyjnych, a także dla Sądu Najwyższego.

Zatem, czym zajmuje się prawo cywilne? Co do zasady, w wydziałach właściwych sprawom cywilnym toczą się postępowania związane z prawem cywilnym w tym:

• sprawy spadkowe,
• sprawy o podział majątku,
• spory pomiędzy osobami fizycznymi dotyczące spraw majątkowych,
• sprawy o odszkodowania.

To tylko niektóre sprawy, jakie swoim zakresem obejmuje prawo cywilne. Przykłady można mnożyć niemal w nieskończoność.

Czym jest postępowanie cywilne?

Postępowanie cywilne jest to prawnie zorganizowana działalność sądów i innych organów, której głównym przedmiotem jest sprawa cywilna. Działalność ta prowadzona jest z udziałem zainteresowanych podmiotów, które mają różne nazwy, w zależności od tego, czy jest to proces cywilny (strony postępowania cywilnego), postępowanie nieprocesowe (uczestnicy postępowania cywilnego), postępowanie egzekucyjne (wierzyciel i dłużnik) czy postępowanie zabezpieczające (uprawniony i zobowiązany); to nie są jedyne podmioty, które mogą wziąć udział w postępowaniu cywilnym. Przepisy, które regulują te postępowania określają sposób postępowania przed sądem lub innymi organami - w postępowaniu cywilnym mamy inne organy oprócz sądów, np. komornicy sądowi, syndyk masy upadłości, referendarze sądowi - tych podmiotów, które działają w postępowaniu cywilnym może być więcej.

Sprawa Cywilna - co to?

Kodeks postępowania cywilnego normuje postępowanie sądowe w sprawach ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego, czasem też wyróżnia się w tym zakresie prawo pracy, jak również sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz w innych sprawach, do których przepisy tego Kodeksu stosuje się z mocy ustaw szczególnych (sprawy cywilne).

Rodzaje postępowania cywilnego

Postępowanie cywilne nie jest jednolite. Jest ono mocno wewnętrznie zróżnicowane. 

Pierwszy podział opiera się na kryterium organu, przed którym postępowanie cywilne jest prowadzone. Postępowanie cywilne dzielimy wtedy na: 

• Postępowanie sądowe - prowadzone jest przez sądy i inne organy państwowe, np. komorników, referendarzy, syndyków upadłości i innych. 
• Postępowanie pozasądowe - prowadzone przez „organy”, które nie są organami sądowymi (np. mediator); są one zazwyczaj powołane do rozpoznania sprawy wolą stron stosunku prawnego. W ramach postępowań pozasądowych nie możemy stworzyć katalogu zamkniętego tych postępowań, natomiast tytułem przykładu należy do nich zaliczyć mediację, postępowanie przed sądami polubownymi (inaczej arbitrażowymi) czy postępowanie przed komisją pojednawczą w sprawach z zakresu prawa pracy.

Sprawy cywilne: przykłady

Przykłady spraw cywilnych to między innymi:

• postępowania związane z odszkodowaniami, umowami, darowiznami, spadkami i prawem własności;
• postępowania związane z roszczeniami z tytułu stosunku pracy, ustaleniem istnienia stosunku pracy czy odszkodowaniami, np. z tytułu chorób zawodowych i wypadków, do których doszło w trakcie wykonywania pracy;
• postępowania związane z rozwodami, separacjami, ustaleniem władzy rodzicielskiej, opieką, kuratelą czy alimentami;
• postępowania związane z rentami, emeryturami, zasiłkami i innymi świadczeniami.

Źródło: bip.brpo.gov.pl; legalis.pl; prawo.uni.wroc.pl.